یکی از شایع ترین حوادث هنگام استفاده از بالابر هیدرولیکی ، برق گرفتگی است. اکثر حوادث برق گرفتگی به دلیل خطای اپراتور ها و عدم رعایت فاصله مناسب با خطوط انتقال برق رخ می دهد. برای حادثه برق گرفتگی نیازی نیست که بالابر یا اپراتور داخل سبد بالابر با کابل برق برخورد نماید.
چرا فاصله ایمن بالابر با خطوط برق حیاتی است؟
کار در ارتفاع با استفاده از بالابر یکی از روش‌های امن جایگزین برای داربست و نردبان محسوب می‌شود. اما حتی ایمن‌ترین بالابرها هم در برابر یک خطر جدی بسیار آسیب‌پذیر هستند، برخورد با خطوط انتقال برق و حوادث برق گرفتگی
هر ساله حوادث زیادی به دلیل عدم رعایت فاصله ایمن بالابر از خطوط برق رخ می‌دهد؛ حوادثی که در بسیاری از مواقع به مرگ اپراتور یا وارد آمدن صدمات جدی منجر می‌شوند. اما خبر خوب این است که این حوادث کاملاً قابل پیشگیری هستند؛ تنها با رعایت چند اصل ساده و درک صحیح خطرات.
چرا بالابرها در برابر خطوط برق در خطر هستند؟
بالابرها، چه هیدرولیکی، چه بوم لیفت و چه قیچی (Scissor Lift)، معمولاً از فلز ساخته شده‌اند و فلز بهترین رسانای جریان برق است. بنابراین حتی نزدیک شدن بیش از حد به خطوط برق می‌تواند خطرناک باشد. در بسیاری از موارد، نیازی به تماس مستقیم با سیم نیست؛ قوس الکتریکی می‌تواند فاصله‌های کوتاه را هم طی کرده و به سبد یا بدنه بالابر منتقل شود.
آمار حوادث ناشی از برق‌گرفتگی با بالابر
طبق گزارش‌های سازمان OSHA (اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا)
- بیش از ۷ درصد از مرگ‌ومیرهای ناشی از کار در ارتفاع به برخورد با خطوط برق مربوط می‌شود.
- بیشترین قربانیان این حوادث اپراتورها و کارگران تعمیرات و نگهداری شهری هستند.
این آمار نشان می‌دهد که آگاهی از فاصله مجاز بالابر از خطوط انتقال برق نه یک توصیه، بلکه یک ضرورت حیاتی است.
بر اساس استانداردهای جهانی فاصله بالابر با خطوط برق چقدر باید باشد؟
استانداردهای جهانی (OSHA ) و (ANSI ) و آیین‌نامه‌های ملی (در ایران: مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه وزارت نیرو) حداقل فاصله‌های ایمن را به‌وضوح مشخص کرده‌اند.
بر اساس استاندارد OSHA
- خطوط برق با ولتاژ تا ۵۰ کیلوولت: حداقل فاصله ۳ متر (۱۰ فوت)
- خطوط برق با ولتاژ بین ۵۰ تا ۲۰۰ کیلوولت: حداقل فاصله ۴.۵ متر (۱۵ فوت)
- خطوط برق با ولتاژ بالای ۲۰۰ کیلوولت: حداقل فاصله ۶ متر (۲۰ فوت)
بر اساس آیین‌نامه‌های ایران
- خطوط فشار ضعیف: حداقل فاصله ۳ متر
- خطوط فشار متوسط: حداقل فاصله ۵ متر
- خطوط فشار قوی (بالای ۶۳ کیلوولت): حداقل فاصله ۷ متر و بیشتر
نکته مهم : این فاصله‌ها شامل تمام بخش‌های بالابر (از جمله بوم، سبد و بار حمل شده) می‌شود و باید با در نظر گرفتن حرکت احتمالی دستگاه و تاب‌خوردن سیم‌ها رعایت شوند.
در مورد رعایت فاصله بالابر و خطوط برق بهتر است بدانید…
- بوم لیفت‌های تلسکوپی خطر بیشتری دارند، چون دسترسی جانبی بالاتری ایجاد می‌کنند.
- باران و رطوبت باعث افزایش رسانایی و افزایش خطر برق‌گرفتگی می‌شوند.
- خطوط انتقال هوایی با ولتاژ بالا نیازمند فاصله‌های بیشتری هستند.
- فضاهای محدود یا شلوغ، کنترل دقیق‌تر دستگاه را دشوار می‌کنند.
همچنین مطالعه کنید ” تمرکز تولیدکنندگان بالابر پشت خودرویی روی مدل های کوچک و جمع و جور “
اشتباهات رایج اپراتورها در مجاورت خطوط برق
- عدم شناسایی خطوط برق : شروع کار بدون بررسی محل عبور خطوط.
- فرض خاموش بودن خطوط : حتی خطوط ظاهراً غیر فعال هم ممکن است برق‌دار باشند.
- اتکا به عایق بودن سبد : حتی اگر سبد از جنس فایبرگلاس باشد، بوم و شاسی بالابر همچنان رسانا هستند.
- تماس با ابزار فلزی : اپراتورها اغلب ابزارهایی دارند که در صورت تماس با سیم برق، جریان را منتقل می‌کنند.
اقدامات ایمنی پیش از شروع کار
-
بازدید اولیه محیط
شناسایی تمام خطوط برق و تعیین مسیرهای امن حرکت بالابر.
-
هماهنگی با شرکت برق
در پروژه‌های حساس می‌توان درخواست قطع موقت جریان برق یا نصب حفاظ موقت کرد.
-
علامت‌گذاری
محدوده‌های خطر باید با علائم هشداردهنده و نوار ایمنی مشخص شوند.
-
آموزش اپراتور
اپراتور باید آموزش‌های تخصصی در زمینه کار در مجاورت خطوط برق را گذرانده باشد.
-
استفاده از فرد راهنما
یک فرد روی زمین که دائماً فاصله بالابر با خطوط برق را زیر نظر دارد.
-
سیستم‌های هشداردهنده
برخی بالابرها مجهز به حسگرهای نزدیک‌شدن به خطوط برق هستند.
-
حرکت آرام و کنترل‌شده
سرعت زیاد باعث کاهش دقت اپراتور و افزایش خطر برخورد می‌شود.
در صورت بروز حادثه چه کنیم؟
اگر بالابر با خطوط برق تماس پیدا کرد :
- اپراتور نباید از بالابر خارج شود.
- تیم زمینی باید بلافاصله با شرکت برق تماس بگیرد و درخواست قطع جریان را بدهد.
- سایر افراد باید حداقل ۱۰ متر از دستگاه فاصله بگیرند.
- با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید تا جهت امدادرسانی به محل اعزام شوند.
نقش کارفرما در ایمن‌سازی پروژه
-
تهیه تجهیزات استاندارد
استفاده از بالابرهایی با طراحی ایمن و دارای گواهی‌های بین‌المللی.
-
برگزاری دوره‌های آموزشی
آشنایی اپراتورها با خطرات خطوط برق.
-
تدوین دستورالعمل‌های ایمنی داخلی
بسیاری از کارفرماها به دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌ها از آموزش یا رعایت فاصله ایمن چشم‌پوشی می‌کنند. اما :
- هزینه یک حادثه مرگبار یا جراحت شدید بسیار بیشتر از سرمایه‌گذاری در آموزش و تجهیزات ایمن است.
- اعتبار شرکت در اثر حوادث کاری به‌شدت آسیب می‌بیند.
همچنین مطالعه کنید ” نصب بالابر روی وانت پیکاپ مرسدس “
فاصله ایمن بالابر و خطوط برق، مرز بین زندگی و مرگ
کار با بالابر در نزدیکی خطوط انتقال برق بدون رعایت فاصله ایمن، بازی با جان انسان‌هاست. رعایت چند متر فاصله می‌تواند تفاوت میان یک روز کاری عادی و یک فاجعه مرگبار باشد.
پس بیایید این اصل ساده را در همه پروژه‌ها جدی بگیریم : “هیچ کاری آن‌قدر فوری نیست که ارزش به خطر انداختن جان انسان‌ها را داشته باشد“
شرکت IPAF ، اقدام به انتشار پوستر جدیدی جهت توجه بیشتر اپراتور بالابر های نفربر به فاصله ایمن از خطوط انتقال برق و جلوگیری از پدیده قوس الکتریکی نموده است. کلایر این پوستر را به فارسی ترجمه کرده و در اختیار علاقمندان قرار داده است. لطفا هشدارهای ایمنی را جدی بگیرید و این پوستر را در ابعاد بزرگ چاپ کرده و در محل مناسبی که اپراتور های بالابر به آن توجه نمایند ، نصب کنید.
پیشنهاد میکنم بخوانید