بالابرهای بوم لیفت از پرکاربردترین انواع بالابرها هستند که قابلیت‌هایی منحصر به فرد جهت کار در ارتفاع در پروژه‌ها ایجاد می‌کنند. این نوع از بالابر هیدرولیکی به صورت افقی نیز باز می‌شوند تا امکان دسترسی به فضای بیشتری با ایمنی مناسب را برای افراد ممکن سازند.
با وجود تمام ویژگی‌ها و مزایای بالابرهای بوم لیفت، حوادث در این وسیله همیشه یک خطر بالقوه است که با آموزش و مهارت اندوزی مناسب، می‌توان تا حد زیادی از وقوع و یا شدت خطرات کم کرد.
در ابتدا باید بدانید که استفاده از بوم لیفت با کیفیت و استاندارد، یکی از روش‌های مؤثر در پیشگیری از وقوع حوادث است.
بالابر بوم لیفت چیست ؟
بالابرهای بوم لیفت، نوعی از بالابرها هستند که علاوه بر دسترسی عمودی، برای دسترسی افقی نیز استفاده می‌شوند. این نوع بالابرها برای پروژه‌های ساختمانی در فضای باز و انجام خدمات صنعتی، ایده آل هستند.
البته از خطرات رایج این نوع بالابر می‌توان به سقوط، واژگونی، خطر برق گرفتگی ناشی از لمس خطوط برق و ... اشاره کرد. بدون آموزش مناسب و توجه دقیق به موارد ایمنی، حوادث ناشی از بوم لیفت‌ها می‌تواند شدید باشد و حتی گاهی منجر به مرگ شود.
دو نوع مکانیزم حرکتی اصلی بالابرهای بوم لیفت عبارتند از بالابرهای تلسکوپی و بالابرهای مفصلی.
بالابرهای تلسکوپی دارای یک بازوی هستند که قابلیت زاویه گرفتن داشته و بوم ها به صورت کشویی از داخل هم خارج می شوند. گاهی به این نوع بالابرها، بالابرهای دسترسی مستقیم نیز گفته می‌شود.
بالابرهای مفصلی دارای بازوهایی هستند که با زاویه گرفتن نسبت به یکدیگر، عملیات بالاروی و ایجاد دسترسی را انجام می دهند. امروزه اکثرا این بالابرها با ترکیب شدن با بالابرهای تلسکوپی، مدل های مفصلی تلسکوپی را ایجاد نموده اند که می‌توانند در اطراف موانع و فضاهای تنگ حرکت کنند. اما همچنان اکثرا به اختصار بالابر مفصلی نامیده می‌شوند.
به طور کلی عمده‌ترین تفاوت بوم لیفت‌ها با سایر بالابرها مانند بالابرهای آکاردئونی (قیچی) و یا ریلی، حرکات افقی و عمودی همزمان است. این انعطاف‌پذیری به ویژه در پروژه‌های ساخت و ساز مدرن، بسیار ویژگی ضروری و کارآمد به حساب می‌آید.
از کاربردهای اصلی بوم لیفت‌ها می‌توان به اموری مانند نصب و تعمیرات تجهیزات، شستشو و نظافت در ارتفاع، رنگ‌آمیزی و نقاشی ارتفاعات، نصب تابلو، انجام کلیه امور خدمات شهری، خدمات نجات و اورژانس، پروژه‌های تصویربرداری و .... اشاره کرد.
چه عواملی باعث بروز حوادث بوم لیفت می‌شود ؟
حوادث بالابرهای بوم لیفت، ناشی از عوامل مختلفی از جمله خطای اپراتور تا مشکلات و خرابی مکانیکی دستگاه می‌باشند. از شایع‌ترین علل حوادث بوم لیفت، استفاده نادرست از دستگاه است. این دستگاه برای حرکت دارای طراحی خاصی می‌باشد و زمانی که اپراتور از روش استاندارد و توصیه شده توسط سازنده پیروی نکند، ممکن است منجر به بروز حادثه شود.
یکی دیگر از دلایل رایج بروز حوادث بوم لیفت، شرایط حفظ و نگهداری ضعیف دستگاه می‌باشد. بوم لیفت‌ها با تکنولوژی پیچیده‌ای طراحی و ساخته شده‌اند. بنابراین برای ااطمینان از ایمنی لازم جهت شروع کار، نیاز به تعمیر، نگهداری و بازرسی منظم دارند.
اگر این اقدامات به درستی انجام نشود، می‌تواند باعث بروز مشکلات مکانیکی در قطعات دستگاه شود که در نهایت ممکن است منجر به بروز حادثه شود.
بی احتیاطی و عدم آموزش مناسب نیز، از عوامل اصلی بروز خطرات در استفاده از بوم لیفت‌ها هستند. از موارد خطرناک دیگر می‌توان به شرایط آب و هوایی نامطلوب مانند طوفان، صاعقه، زمین ناپایدار و شیب زیاد، برق‌گرفتگی، برخورد با اجسام بالای سر و .... اشاره کرد.
استانداردهای ایمنی بالابرهای بوم لیفت در طول سال‌ها ارتقاء یافته است. با این حال، جراحات و مرگ و میر هنوز رخ می‌دهد. بر اساس گزارش سازمان ایمنی شغلی جهانی (OSHA) بیش از 30 کارگر در تصادفات و حوادث بوم لیفت از سال 2017 تا نیمه اول سال 2018 جان خود را از دست داده‌اند.
علل اصلی مرگ و میر، سقوط، واژگونی بالابر و برق گرفتگی می‌باشند. هنگام کار در ارتفاع، حتی یک خطای کوچک می‌تواند منجر به تصادفات مرگبار شود. رعایت نکردن دستورالمعل‌های ایمنی که در زیر اشاره شده‌است نیز می‌توانند باعث بروز حوادث شوند :
- کارگرانی که از وسایل ایمنی مناسب استفاده نمی‌کنند.
- کارگرانی که از استانداردها و اصول ایمنی پیروی نمی‌کنند.
- عملکرد ناایمن بالابر در ارتفاع
- استفاده از بوم لیفت در آب و هوا و شرایط اقلیمی نامناسب
- عدم نگهداری و یا تعمیرات
- عدم بازرسی بوم لیفت قبل از استفاده
چگونه فقدان آموزش مناسب می‌تواند باعث حوادث بوم لیفت شود ؟
فقدان آموزش، منبع اصلی بسیاری از حوادث در بالابرهای هیدرولیکی است. در واقع، کارگران آموزش ندیده، بیشتر در معرض خطر حوادث هستند. به عنوان مثال، چند سال پیش یک دانش آموز در یک صانحه بالابر کشته شد.
این فرد که هیچ آموزشی در زمینه ایمنی بالابر ندیده بود، از این وسیله برای فیلمبرداری از تمرین فوتبال استفاده می‌کرد. روز حادثه باد شدیدی می‌وزید و دانش آموز که نمی‌دانست بادهای شدید باعث ناایمن شدن بالابر می‌شود، به کار خود ادامه داد.
در یک لحظه، وزش باد شدید باعث واژگونی بالابر شد و وی بر اثر شدت جراحات وارد شده در سقوط، جان خود را از دست داد.
با آموزش صحیح، می‌شد از این تصادف مرگبار جلوگیری کرد. با این حال، حوادث بوم لیفت هر ساله اتفاع می‌افتد و به همین دلیل است که هر فردی که با این وسیله کار می‌کند، باید آموزش و گواهینامه ویژه مناسب جهت استفاده را داشته باشد.
چند مورد از حوادثی که نباید اتفاق می‌افتاد :
اکثر حوادث بوم لیفت‌ها در یک چیز اشتراک دارند که آن چیزی نیست به جز " می‌شد از آن جلوگیری کرد ".
در سال 2016، یک کارگر در واژگونی بالابر بوم لیفتی که در ارتفاع 13 متری جان خود را از دست داد. بازرسان osha تشخیص دادند که بالابر نفربر بر روی زمین ناهموار قرار گرفته است، همچنین کمربند ایمنی کارگر به سبد بالابر متصل نشده بود. از طرفی کارفرما آموزش های لازم را به کارگر خود نداده بود.
اگر کارفرما آموزش مناسب می‌داد و دستورالمعل‌های ایمنی رعایت می‌شد، این حادثه اتفاق نمی‌افتاد.
اخیرا، دو مرد در یک حادثه بالابر جان خود را از دست دادند. آن‌ها از یک بالابر 25 متری برای پایین آوردن صحنه‌ی موسیقی استفاده می‌کردند. این بالابر روی یک شیب چمن ناهموار قرار داشت.
همین امر باعث واژگونی بالابر به سمت عقب شد. اگرچه این دو کارگر تجهیزات ایمنی به تن داشتند و با کمربند به بوم لیفت متصل شده بودند، اما نیروی برخورد آن‌ها با زمین کشنده بود.
این مثال‌ها نشان می‌دهد که فقط یک اشتباه لازم است تا منجر به حادثه‌ای غم انگیز در استفاده از بوم لیفت شود. از اکثر حوادث بالابر های متحرک می‌توان با آموزش مناسب و رعایت نکات ایمنی جلوگیری کرد.
با این حال، بسیاری از شرکت‌ها کارگران خود را آموزش نمی‌دهند. در نتیجه حادثه ایجاد خواهد شد و علاوه بر خسارت جانی، خود کارفرمایان با جریمه‌های هنگفت مواجه شده و اعتبارشان خدشه دار خواهد شد.
چگونه از حوادث بوم لیفت جلوگیری کنیم ؟
در ادامه چهار علت اصلی حوادث بالابرهای بوم لیفت را فهرست کرده ایم. سوال این است که چرا این حوادث رخ می‌دهند؟ و چگونه می‌توان از وقوع آن‌ها جلوگیری نمود ؟
جلوگیری از سقوط : سقوط اغلب شامل کارگری می‌شود که کمربند ایمنی استفاده نکرده است و با موارد زیر می‌توان از آن پیشگیری کرد :
- استفاده از کمربند ایمنی استاندارد و اتصال آن به محل تعبیه شده در سبد توسط سازنده بسیار مهم است.
- کارگران نباید کمربند ایمنی خود را به سازه‌های دیگری در خارج از بالابر متصل نمایند.
- بالابرها باید مجهز به حفاظ اطراف سبد استاندارد باشند.
- کارگران باید محکم در سبد (پلتفرم) بایستند و از دیواره سبد بالا نروند.
راه اندازی بالابر : در راه اندازی بالابر لازم است به نکاتی توجه شود :
- هرگز از حداکثر ظرفیت بار تجاوز نکنید.
- اجسام بزرگتر از سکو را روی سبد قرار ندهید.
- اگر بوم لیفت شما پست کامیون نصب شده است اجازه حرکت خودرو در حالتی که بالابر در ارتفاع قرار دارد را به هیچ عنوان ندارید.
اجتناب از موانع بالای سر : شامل تیرها، ستون‌ها، تابلوها و ... که می‌تواند باعث له‌شدگی، شکستگی و یا سایر صدمات شود.
- قبل از شروع کار، از تمام اجسام بالای سرتان آگاه باشید.
- فاصله‌ی حداقل 3 متری را با تجهیزات برقی (سیم و دکل و ..) حفظ کنید.
- ایمنی محیط را پیش از شروع کار به طور کامل بررسی کنید.
تثبیت بوم لیفت : خطر واژگون شدن بوم لیفت با ثابت کردن آن در موقعیت مناسب کاهش می‌یابد.
- اگر بالابر بوم لیفت شما دارای جک های تثبیت کننده است، پایه‌های آن را روی سطوح صاف و پایدار قرار دهید.
- در صورتی که نیاز است بالابر را در سطوح شیب دار استفاده کنید، به انتخاب بالابر مناسب که قابلیت تراز شدن در شیب مورد نظر را دارد توجه کنید. می‌توانید برای ایمنی بیشتر در زیر چرخ ها از دنده پنج استفاده کنید.
- مناطق هشدار را با مخروط‌ها و علائم ایمنی مشخص کنید تا عابرین متوجه خطرات احتمالی شده و وارد محدوده کاری نشوند.
آموزش اپراتورها : اصل اساسی در بهبود عملکرد و ایمنی، آموزش کافی، مهارت و رعایت دستورالعمل‌های ایمنی می‌باشد.
- به همه‌ی اپراتورها مطابق با استانداردها، آموزش داده و گواهی دهید.
- اطمینان حاصل کنید که کارگران برای استفاده از بالابر نفری آموزش لازم را دیده‌اند.
- موارد ایمنی و علائم خطر را به کارگران آموزش دهید.
- باز آموزی و یادآوری را در طول سال به طور منظم ادامه دهید.
پیشگیری از حوادث در استفاده از بوم لیفت‌ها امری بسیار مهم است که نیازمند تدابیر جدی و مداوم است. با شناخت دقیق ریسک‌ها، آموزش مناسب، تعمیرات منظم، استفاده از تجهیزات ایمنی و یادگیری از تجربه‌های گذشته، می‌توان به شکل موثری ایمنی در استفاده از بوم لیفت‌ها را بهبود داد و حوادث ناخوشایند را به حداقل رساند.
