تونل‌ها یکی از پیچیده‌ترین سازه‌های عمرانی هستند که برای عبور راه‌آهن، جاده، مترو، کابل‌کشی برق و تاسیسات زیرساختی ساخته می‌شوند. فضای محدود، تهویه ضعیف و محیط پرخطر باعث می‌شود که هرگونه عملیات درون تونل نیاز به دقت، ایمنی و ابزارهای مناسب داشته باشد. یکی از حیاتی‌ترین تجهیزات در این فضا، بالابر صنعتی است. در این مقاله با کاربرد بالابر در تونل آشنا می‌شویم و بررسی می‌کنیم که چه نوع بالابرهایی برای چه کاربردهایی مناسب هستند.
نقش بالابر در پروژه‌های تونل‌سازی
در داخل تونل، دسترسی به ارتفاع بالا یا حتی نواحی خاص از سقف و دیواره‌ها بدون تجهیزات مخصوص تقریباً غیرممکن است. در این شرایط استفاده از بالابر هیدرولیکی، بالابر نفری آکاردئونی و حتی بالابر پشت کامیونی، راه‌حلی حرفه‌ای و ایمن محسوب می‌شود.
همچنین مطالعه کنید ” کاربردهای بالابر خدمات فرودگاهی کلایر “
کاربردهای رایج بالابر در تونل عبارتند از :
-
نصب چراغ‌ها و سیستم روشنایی
بالابر نفری با فراهم کردن دسترسی ایمن به سقف تونل، امکان نصب دقیق و سریع چراغ‌های روشنایی را فراهم می‌کند، بدون نیاز به داربست یا تجهیزات حجیم.
-
کابل‌کشی فشار قوی و شبکه‌های مخابراتی
با استفاده از بالابر آکاردئونی، اپراتورها می‌توانند در ارتفاع مناسب کابل‌ها را هدایت، مهار و متصل کنند، آن‌هم با سرعت بالا و ایمنی کامل.
-
نصب جت فن‌های تهویه
بالابر با ظرفیت بالای خود، امکان جابجایی و نصب جت فن‌های سنگین را روی سقف یا دیواره‌های تونل فراهم می‌کند، به‌ویژه در پروژه‌های تهویه صنعتی.
-
نصب و بازرسی دوربین‌های نظارتی
بالابر نفری به اپراتور اجازه می‌دهد دوربین‌های نظارتی را در نقاط حساس نصب یا در بازدیدهای دوره‌ای به‌راحتی آنها را بررسی و تنظیم کند.
-
بازرسی دوره‌ای و نگهداری تاسیسات
تکنسین‌ها می‌توانند با استفاده از بالابر به تجهیزات نصب‌شده در ارتفاع دسترسی داشته و عملیات بازبینی یا تعمیر را به صورت ایمن انجام دهند.
-
نصب سنسورها و تابلوهای علائم
بالابر با پلتفرم پایدار خود، شرایطی مناسب برای نصب دقیق سنسورهای کنترل گاز، دود یا تابلوهای هشدار در نقاط مرتفع تونل ایجاد می‌کند.
-
حمل ابزار و تجهیزات سنگین به ارتفاع
مدل‌های با ظرفیت بالا این امکان را می‌دهند که ابزارآلات یا قطعات سنگین مورد نیاز عملیات نصب یا تعمیر، به‌راحتی به موقعیت مورد نظر منتقل شوند.
چرا بالابر در تونل اهمیت دارد؟
فضای بسته تونل‌ها اجازه استفاده از جرثقیل یا نردبان‌های صنعتی را نمی‌دهد. به همین دلیل، تنها ابزاری که می‌تواند دسترسی ایمن، سریع و دقیق را برای اپراتور فراهم کند، بالابر صنعتی است. ویژگی‌هایی مثل قابلیت مانور بالا، سکوی وسیع، تحمل وزن بالا و ارتفاع بسته‌شده کم، باعث می‌شود بالابر آکاردئونی به یکی از گزینه‌های ایده‌آل برای عملیات در تونل تبدیل شود.
انواع بالابر مورد استفاده در تونل
-
بالابر نفری آکاردئونی
این نوع بالابر با سکوی کاری بزرگ و ظرفیت بالا، برای کارهای پیوسته، نصب تجهیزات نیمه‌سنگین، عملیات کابل‌کشی و چراغ‌زنی استفاده می‌شود. مهم‌ترین ویژگی‌های آن عبارتند از:
- ارتفاع کاری بین ۶ تا ۱۲ متر
- ظرفیت بالابری بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم
- حرکت عمودی ایمن در فضاهای باریک
- قابلیت استفاده ۲۴ ساعته در پروژه‌های شبانه‌روزی
-
بالابر پشت کامیونی مخصوص تونل
برای کارهایی که نیاز به جابه‌جایی در طول تونل دارند، استفاده از بالابر کامیونی انتخابی حرفه‌ای است. برخی از ویژگی‌های این نوع بالابر عبارتند از:
- حرکت روی شاسی کامیونت کوچک یا متوسط
- دسترسی افقی و عمودی همزمان (مانند بوم لیفت‌ها)
- امکان کنترل بالابر و کامیون از داخل سبد (در مدل‌های خاص)
- کاربرد در نصب تجهیزات سنگین مثل جت‌فن‌ها یا تابلوهای تهویه
نمونه‌ای از این نوع، بالابر مدل SOLAR ساخت شرکت ایتالیایی Comet است که با دسترسی ۱۱ متری و ظرفیت ۴۰۰ کیلوگرم، کاربرد گسترده‌ای در پروژه‌های تونلی بین‌المللی دارد.
همچنین مطالعه کنید ” بالابر کامیونی 31 متری بر روی شاسی 3.5 تن “
-
بالابرهای خودتراز شونده
در برخی تونل‌ها که زمین شیب‌دار یا ناصاف است، استفاده از بالابر با شاسی خودتراز شونده بهترین انتخاب است. این بالابرها بدون نیاز به جک‌های جانبی، در شیب تا ۲۰ درجه نیز پایدار می‌مانند و سرعت عملیات را بالا می‌برند. این قابلیت در افزایش ایمنی و سرعت کار در تونل‌های شهری بسیار مؤثر است.
ویژگی‌های یک بالابر تونلی مناسب
بالابرهایی که در تونل استفاده می‌شوند، باید دارای مشخصات زیر باشند:
- ابعاد جمع‌وجور برای عبور از دهانه‌های باریک
- سکوی کاری ضد لغزش با گارد محافظ
- حرکت نرم در فضاهای محدود
- نورپردازی اختصاصی برای کار در محیط تاریک
- سیستم تهویه داخلی برای سکو در مدل‌های خاص
- موتور کم‌صدا یا برقی جهت استفاده در محیط‌های بسته
نمونه‌های واقعی از بالابرهای تونلی
بالابر آکاردئونی با ظرفیت بیش از ۱ تن
یکی از مدل‌های حرفه‌ای در این حوزه، بالابر شرکت Hybeco است که مختص عملیات کابل‌کشی و روشنایی تونل طراحی شده است. این مدل :
- ارتفاع کاری ۱۲ متری
- ظرفیت بالابری بیش از ۱۰۰۰ کیلوگرم
- سکوی کاری وسیع با نرده ایمنی
دارد و توانسته در پروژه‌های زیرساختی بزرگ اروپا و آسیا، عملکرد قابل توجهی داشته باشد.
همچنین مطالعه کنید ” نسل جدید بالابرهای پشت وانتی ایزولی “
طراحی بالابر مخصوص تونل
در ایران نیز مجموعه‌هایی مانند کلایر اقدام به طراحی بالابرهای ویژه تونل کرده‌اند. یکی از مدل‌های موفق این برند:
- بالابر آکاردئونی پشت کامیون
- ظرفیت کاری ۱۴۰۰ کیلوگرم
- طول سبد ۴ متر با کشویی جانبی
- ارتفاع بسته ۲.۲ متر
- مناسب برای نصب جت فن و تجهیزات تهویه
است که در پروژه‌های ساخت تونل مترو و تاسیسات شهری مورد استفاده قرار گرفته است.
ایمنی در استفاده از بالابر در تونل
ایمنی در تونل اهمیت مضاعفی دارد. در فضای محدود و اغلب تاریک تونل‌ها، کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند به فاجعه تبدیل شود. بنابراین:
- اپراتورها باید گواهینامه معتبر کار با بالابر داشته باشند
- دستگاه باید به‌صورت دوره‌ای بازرسی شود
- سکو باید در تمام لحظات از نرده محافظ برخوردار باشد
- سنسورهای توقف اضطراری فعال باشند
- مسیر حرکت و استقرار دستگاه پیش از شروع کار بررسی شود
مزایای استفاده از بالابر در پروژه‌های تونلی
- افزایش سرعت عملیات در محیط‌های زیرزمینی
- دسترسی ایمن به نقاط مرتفع و باریک
- قابلیت انجام عملیات شبانه‌روزی
- کاهش نیاز به نیروی انسانی زیاد و نردبان‌های خطرناک
- پایداری بیشتر در مقایسه با جرثقیل یا بالابرهای دستی
کاربرد بالابر در تونل دیگر یک انتخاب لوکس نیست؛ بلکه یک ضرورت برای ارتقاء ایمنی، سرعت و دقت عملیات عمرانی و تأسیساتی است. استفاده از بالابر نفری، آکاردئونی، کامیونی و خودتراز به پروژه‌ها امکان می‌دهد در شرایط سخت محیطی همچون فضاهای بسته و شیب‌دار، به‌راحتی و بدون خطر کار کنند.
با انتخاب بالابر مناسب و توجه به استانداردهای ایمنی، می‌توان عملکرد پروژه‌های تونلی را چندین برابر بهینه‌تر کرد.
پیشنهاد میکنم بخوانید 
کارخانه و دفتر مرکزی:
