هر روز، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان برای تأمین معاش خود به محل‌های کار مراجعه می‌کنند؛ محیط‌هایی که گاهی می‌توانند به محل وقوع حوادث جبران‌ناپذیر تبدیل شوند. ایمنی و سلامت شغلی، موضوعی حیاتی است که تنها به فرد شاغل محدود نمی‌شود، بلکه به طور مستقیم بر خانواده، جامعه و اقتصاد کشورها تأثیرگذار است.
روز جهانی امنیت و سلامت در محیط کار که هر سال در ۲۸ آوریل (۸ اردیبهشت) گرامی داشته می‌شود، فرصتی برای افزایش آگاهی عمومی، بررسی راهکارهای پیشگیرانه و تجدید تعهد به حفظ جان کارگران و کارکنان در سراسر جهان است.
تاریخچه روز جهانی ایمنی و سلامت حرفه‌ای
سازمان بین‌المللی کار (ILO) در سال 2003 میلادی این روز را به عنوان «روز جهانی برای ایمنی و سلامت در محیط کار» نام‌گذاری کرد تا توجه جهانی را به افزایش مرگ و میر و آسیب‌های شغلی جلب کند. این اقدام در راستای ترویج فرهنگ پیشگیری از حوادث کاری و ارتقاء سلامت جسمی و روانی شاغلان شکل گرفت.
جالب است بدانید که این روز همچنین با «روز جهانی یادبود کارگران جان‌باخته» که توسط اتحادیه‌های کارگری در دهه 80 میلادی شکل گرفت، هم‌زمان است.
اهداف روز جهانی ایمنی و سلامت در محیط کار
- افزایش آگاهی درباره خطرات شغلی
- ترویج فرهنگ پیشگیرانه در برابر حوادث کاری
- حمایت از اجرای قوانین و استانداردهای ایمنی شغلی
- توسعه آموزش‌های تخصصی برای کارکنان و کارفرمایان
- کاهش بیماری‌های شغلی و حوادث مرگبار در محیط کار
اهمیت ایمنی و سلامت در محیط کار
ایمنی در محیط کار تنها یک مسئولیت اجتماعی یا قانونی نیست؛ بلکه یک الزام اقتصادی و انسانی است. طبق آمار سازمان جهانی کار:
- هر سال بیش از ۲.۳ میلیون نفر در اثر حوادث کاری یا بیماری‌های شغلی جان خود را از دست می‌دهند.
- بالغ بر ۳۰۰ میلیون حادثه کاری غیرمرگبار در جهان رخ می‌دهد.
- بسیاری از این حوادث قابل پیشگیری هستند، اگر ایمنی در اولویت قرار گیرد.
همچنین مطالعه کنید ” کمربند ایمنی جان اپراتور بالابر هیدرولیکی را نجات داد “
تأثیرات مثبت ایمنی و سلامت در کارگاه‌ها
- افزایش رضایت شغلی کارکنان
- کاهش غیبت‌های کاری
- افزایش بهره‌وری و کیفیت تولید
- کاهش هزینه‌های درمان و بیمه
- بهبود وجهه و برند کارفرما
حوزه‌های پرخطر در محیط‌های کاری
برخی از صنایع نسبت به سایرین ریسک بیشتری دارند و توجه به ایمنی در آن‌ها از اهمیت بالاتری برخوردار است، مانند:
- صنایع ساختمانی
- معادن و صنایع معدنی
- حمل و نقل و لجستیک
- نفت، گاز و پتروشیمی
- صنعت نساجی و تولیدی
- خدمات شهری و بهداشتی
در این صنایع، عدم رعایت نکات ایمنی می‌تواند به فاجعه‌های انسانی و اقتصادی منجر شود. همچنین مطالعه کنید ” برق گرفتگی اپراتور بالابر بر اثر بی احتیاطی “
نقش کارفرمایان در ارتقاء ایمنی
کارفرمایان نقش کلیدی در ایجاد محیط کار ایمن دارند. آن‌ها باید:
- ارزیابی ریسک انجام دهند و خطرات محیط کار را شناسایی کنند.
- تجهیزات ایمنی فردی (PPE) مانند کلاه ایمنی، دستکش، عینک و … را تأمین نمایند.
- دوره‌های آموزشی منظم برای کارکنان برگزار کنند.
- به قوانین کار و استانداردهای ملی و بین‌المللی پایبند باشند.
- فرهنگ ایمنی را در میان مدیران و سرپرستان نهادینه کنند.
تجهیزات ایمنی محیط کار
نقش کارکنان در ایمنی محیط کار
در کنار مسئولیت‌های کارفرما، کارکنان نیز وظایف مهمی در حفظ ایمنی دارند:
- استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی
- اطلاع‌رسانی درباره خطرات و نقص‌های احتمالی
- رعایت دستورالعمل‌های ایمنی
- پرهیز از رفتارهای پرخطر یا استفاده نادرست از ماشین‌آلات
- شرکت در دوره‌های آموزشی مرتبط
نکات کلیدی در پیاده‌سازی ایمنی مؤثر در محیط کار
۱. مستندسازی ایمنی
تهیه دفترچه راهنمای ایمنی، ثبت وقایع و حوادث، و ارائه چک‌لیست‌های بازرسی، از ابزارهای اساسی مدیریت ایمنی هستند.
۲. حضور کمیته‌های ایمنی
در بسیاری از سازمان‌ها، ایجاد کمیته‌های مشترک ایمنی متشکل از نمایندگان کارگر و کارفرما به بهبود مستمر ایمنی کمک می‌کند.
۳. فرهنگ گزارش‌دهی بدون ترس
کارکنان باید بتوانند بدون نگرانی از توبیخ، مشکلات ایمنی را گزارش دهند. این فرهنگ به شناسایی سریع‌تر نقاط ضعف کمک می‌کند.
۴. استفاده از تکنولوژی
حسگرهای هوشمند، تجهیزات حفاظت فردی دیجیتال، مانیتورینگ شرایط محیطی و سیستم‌های هشدار از جمله تکنولوژی‌هایی هستند که امنیت محیط کار را افزایش می‌دهند.
همچنین مطالعه کنید ” واژگونی بالابرهیدرولکی بر اثر فرونشست زمین “
نمونه‌هایی از اقدامات موفق در ایمنی شغلی
-
ایمنی شغلی در ژاپن
در ژاپن، رویکرد Kaizen (بهبود مستمر) در ایمنی شغلی به کار گرفته می‌شود و کارکنان در بهبود فرایندهای کاری ایمن، نقش دارند.
-
ایمنی شغلی در آلمان
قوانین سختگیرانه HSE و آموزش مستمر، آلمان را به یکی از امن‌ترین کشورهای صنعتی جهان تبدیل کرده است.
-
ایمنی شغلی در کشورهای اسکاندیناوی
فرهنگ احترام به نیروی انسانی و شفافیت بالا در این کشورها، باعث کاهش چشمگیر حوادث کاری شده است.
شعارهای جهانی برای روز ایمنی در سال‌های مختلف
سازمان ILO هر سال با توجه به چالش‌های روز، شعاری برای این مناسبت انتخاب می‌کند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- «ایمنی و سلامت در قلب آینده کار» (۲۰۱۹)
- «توقف همه‌گیری: ایمنی و سلامت کارگران در دوران کرونا» (۲۰۲۰)
- «سیاست‌های ایمنی مؤثر برای محیط کار سالم» (۲۰۲۳)
وضعیت ایمنی و سلامت شغلی در ایران
در کشور ما، اگرچه تلاش‌هایی برای ارتقاء سطح ایمنی انجام شده، اما همچنان نیاز به اقدامات ساختاری وجود دارد:
- به‌روزرسانی قانون کار در زمینه ایمنی
- الزام به آموزش تخصصی در صنایع پرخطر
- توسعه فرهنگ ایمنی در سازمان‌های کوچک و متوسط
- نظارت مؤثرتر از سوی بازرسان وزارت کار
چگونه می‌توانیم این روز را گرامی بداریم؟
- برگزاری کارگاه‌های آموزشی و مانورهای ایمنی در سازمان‌ها
- تقدیر از کارکنانی که در حوزه ایمنی عملکرد برجسته‌ای دارند
- نهادینه‌سازی فرهنگ گزارش‌دهی حادثه و شبه‌حادثه
- تولید محتوای آموزشی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی
روز جهانی امنیت و سلامت در محیط کار نه فقط یک مناسبت تقویمی، بلکه یک یادآور برای زنده نگه داشتن ارزش جان انسان‌هاست. از یک کارگر ساده در خط تولید تا مدیر ارشد یک شرکت، همه ما در قبال ایمنی محل کار مسئول هستیم. توسعه پایدار و اقتصاد قوی بدون نیروی کار سالم و ایمن، رویایی بیش نیست.
بیایید با یادآوری این روز، گامی مؤثر در جهت ساخت محیط‌های کاری ایمن‌تر، سالم‌تر و انسانی‌تر برداریم.
پیشنهاد میکنم بخوانید 
کارخانه و دفتر مرکزی:
